Υπηρεσίες του Σύμπλευσις

Η ψυχομετρική αξιολόγηση και εκτίμηση αναφέρεται στη διερεύνηση των ικανοτήτων και των δυσκολιών των παιδιών/εφήβων. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω άτυπης παρατήρησης και άτυπων διαδικασιών αξιολόγησης (π.χ. παιδικό ιχνογράφημα ή συμβολικό παιχνίδι) σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, καθώς και μέσω της χορήγησης ερωτηματολογίων και με τη χρήση σταθμισμένων ψυχομετρικών δοκιμασιών (όπως το Wechsler Intelligence Scale for Children-WISC) για παιδιά σχολικής ηλικίας. Στόχος της αξιολόγησης είναι να δημιουργηθεί εξατομικευμένο πρόγραμμα παρέμβασης με βάση τις εξατομικευμένες δυσκολίες του εκάστοτε παιδιού.

Επικοινωνία είναι η ικανότητα του ανθρώπου να μεταφέρει συναισθήματα, ιδέες και πληροφορίες σε ένα άλλο άτομο. Αυτή μπορεί να επιτευχθεί μέσω της λεκτικής και της εξωλεκτικής αλληλεπίδρασης.

Για να είναι επιτυχής η λεκτική αλληλεπίδραση, πρέπει ο Λόγος (Σύνταξη, Φωνολογία, Γραμματική, Σημασιολογία και Πραγματολογία), η Φώνηση αλλά και η Ομιλία (Άρθρωση, Φώνηση, Ροή) να είναι άρτια. Επιπλέον, η εξωλεκτική αλληλεπίδραση (Δείξη, Βλεμματική επαφή, Από κοινού προσοχή κ.ά.) είναι σημαντική για την επικοινωνία με τον συνομιλητή.

Η επιστήμη της Λογοθεραπείας ασχολείται με την πρόληψη, αξιολόγηση, διάγνωση και παρέμβαση όσον αφορά στις διαταραχές της Ομιλίας, της Φωνής, του Λόγου, της Επικοινωνίας. Απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες, αφού διαταραχές τέτοιες μπορεί να υπάρχουν σε παιδιά, εφήβους, ενήλικες και υπερήλικες.

Τέλος, ασχολείται με διαταραχές στη σίτιση. Πιο συγκεκριμένα, τη δυσκολία του ατόμου να καταναλώσει τροφές για να καλύψει τις ανάγκες του (δυσκολίες σε μάσηση ή/και κατάποση) ή την άρνησή του να καταναλώσει ποικιλία τροφών.

Σε ποιους απευθύνεται;

Απευθύνεται

• σε παιδιά που παρουσιάζουν καθυστέρηση στην ομιλία
• σε άτομα με δυσκολίες στην άρθρωση
• σε άτομα που παρουσιάζουν λεκτική και στοματική δυσπραξία
• σε άτομα με διαταραχή στη ροή της ομιλίας (τραυλισμός, ταχυλαλία)
• σε άτομα που έχουν δυσκολίες στο λεξιλόγιο, στη δομή του λόγου και στην έκφρασή του
• σε άτομα με δυσκολίες στον περιγραφικό και αφηγηματικό λόγο
• σε παιδία με δυσκολίες στη γραφή και την ανάγνωση
• σε άτομα με δυσκολίες στην επικοινωνιακή και κοινωνική αλληλεπίδραση
• σε παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη σίτιση (μάσηση-κατάποση)
• σε άτομα που έχουν υποστεί κρανιο-εγκεφαλικές κακώσεις, εγκεφαλικό επεισόδιο ή πάσχουν από νευροεκφυλιστικές παθήσεις και παρουσιάζουν δυσκολίες στην επικοινωνία και δυσκολίες με την σίτιση

Τι περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα παρέμβασης Λογοθεραπείας;

Ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε ατόμου, μπορεί να περιλαμβάνει:

• Εκμάθηση ορθού τρόπου παραγωγής φωνημάτων àΘεραπεία Άρθρωσης (χρήση προγράμματος A Three-Part Treatment Plan for Oral Placement Therapy και Phoneme Touch and Say)
• Εκμάθηση ορθού διαχωρισμού μεταξύ φωνημάτων àΘεραπεία Φωνολογίας (χρήση προγράμματος Sound Linkage Programme και Phoneme Touch and Say)
• Εκμάθηση ορθής και ολοκληρωμένης χρήσης αφηγηματικού λόγου, ανάλογα με τη χρονολογική ηλικία του εκάστοτε παιδιού (χρήση οπτικοποιημένων βοηθημάτων για την κατάκτηση ένταξης όλων των σημαντικών στοιχείων υπερδομής της αφήγησης)
• Διδασκαλία τεχνικών για τη βελτίωση της ροής της ομιλίας àΘεραπεία Τραυλισμού (χρήση προγράμματος Lidcombe Programme για παιδιά ηλικίας κάτω των 6 ετών και τεχνικές για μείωση των τραυλικών επεισοδίων για άτομα άνω των 6 ετών)
• Βελτίωση καταληπτότητας ομιλίας σε άτομα με λεκτική δυσπραξία (χρήση της μεθόδου SIMATA)
• Εκμάθηση νέων εννοιών/λέξεων σε παιδιά με μειωμένο λεξιλόγιο (χρήση πολύ-αισθητηριακών ερεθισμάτων και χρήση μεθόδου Θεραπείας Βασικού Λεξιλογίου)
• Διδασκαλία για συστηματική και συνεπή παραγωγή λέξεων για παιδιά με ακατάληπτη ομιλία (χρήση της μεθόδου Θεραπείας Βασικού Λεξιλογίου)
• Διδασκαλία φωνολογικής ενημερότητας για παιδιά που δυσκολεύονται στην ανάγνωση και τη γραφή (χρήση οπτικοποιημένων βοηθημάτων, χρήση μεθόδου Phoneme Touch and Say, χρήση προγράμματος Sound Linkage Programme)
• Εκμάθηση ορθού και ολοκληρωμένου περιγραφικού λόγου (χρήση οπτικοποιημένων βοηθημάτων για την κατάκτηση ένταξης όλων των βημάτων που είναι απαραίτητα για την περιγραφή ενός αντικειμένου, φαγητού, ζώου, προσώπου, τοποθεσίας και φαινομένου)
• Παρεμβάσεις συμπεριφορικού χαρακτήρα σε παιδιά που παρουσιάζουν καθυστέρηση ομιλίας (Verbal behavior, πρόγραμμα PECS, More Than Words)
• Εκμάθηση τεχνικών για τη βελτίωση της μορφολογίας-σύνταξης του λόγου (χρήση πολύ-αισθητηριακών ερεθισμάτων)
• Εκμάθηση λειτουργικής επικοινωνιακής και κοινωνικής αλληλεπίδρασης (DIR-Floortime, More Than Words, PECS, TEACCH, Video Modeling)
• Παρέμβαση για επίτευξη λειτουργικής σίτισης [μάσηση-κατάποση] σε παιδιά (χρήση της μεθόδου A Three-Part Treatment Plan for Oral Placement Therapy σε συνδυασμό με συμπεριφορικές τεχνικές)
• Παρέμβαση για την επιτυχή σίτιση και κατάποση σε άτομα που έχουν υποστεί κρανιο-εγκεφαλικές κακώσεις, εγκεφαλικό επεισόδιο ή πάσχουν από νευροεκφυλιστικές παθήσεις à Θεραπεία δυσφαγίας
• Εκπαίδευση χρήσης εναλλακτικών συστημάτων επικοινωνίας για άτομα με νευροεκφυλιστικές παθήσεις ή μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο (PECS)

Η εργοθεραπεία είναι η επιστήμη που βοηθά τους ανθρώπους να διεκπεραιώνουν τις καθημερινές δραστηριότητες που είναι σημαντικές σε αυτούς, ανεξάρτητα από τις ατομικές δυσκολίες. Απευθύνεται σε παιδιά και εφήβους που πάσχουν από σωματικές-βιολογικές, αναπτυξιακές ή/και συναισθηματικές διαταραχές, με στόχο τη διατήρηση των δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής σε σχέση με την εκτέλεση έργων. Βοηθά τα άτομα να βελτιώσουν τις βασικές κινητικές λειτουργίες τους και τις ικανότητες συλλογιστικής τους. Στόχος είναι να αυξηθεί στο μέγιστο βαθμό η καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου, ώστε να μπορεί να είναι αυτόνομο (π.χ. προσωπική υγιεινή, ένδυση, υπόδηση, προετοιμασία φαγητού, σίτιση). Παρεμβαίνει σε παιδιά τυπικής και μη τυπικής ανάπτυξης και, κυρίως, σε περιπτώσεις παιδιών με σύνδρομο Down, αυτισμό, διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητα, νοητική καθυστέρηση, εγκεφαλική παράλυση κ.ά..

Οι τομείς παρέμβασης της Εργοθεραπείας είναι:

• Λεπτή κινητικότητα και συντονισμός: ο τομέας είναι υπεύθυνος για τη λαβή, τον έλεγχο και χειρισμό του μολυβιού αλλά και άλλων μικρών αντικειμένων, την ικανότητα να χρησιμοποιεί το ψαλίδι, τον γραφοκινητικό συντονισμό, τον οπτικοκινητικό και αμφίπλευρο συντονισμό.
• Αδρή κινητικότητα και συντονισμός: περιλαμβάνει τον συντονισμό των άνω και κάτω άκρων, την ισορροπία, την ενδυνάμωση αλλά και τη χαλάρωση, την οπτικοκινητική οργάνωση, και τον στασικό έλεγχο.
• Γνωστικές δεξιότητες - Αντίληψη: περιλαμβάνει τη διάρκεια συγκέντρωσης-προσοχής, την οργάνωση, τη μνήμη, τη μίμηση, εκφραστικές και εκτελεστικές ικανότητες, την οπτική – ακουστική αντίληψη, τον προσανατολισμό στο χώρο και στο χρόνο.
• Δραστηριότητες καθημερινής ζωής: ένδυση και απόδυση ρούχων και παπουτσιών, σίτιση, μπάνιο, τουαλέτα, περιποίηση μαλλιών και δοντιών.
• Αισθητηριακές δεξιότητες: είναι αυτές που είναι αναγκαίες για την αισθητηριακή ολοκλήρωση. Αφορά τον συντονισμό των αισθητηριακών συστημάτων (αιθουσαίο, ιδιοδεκτικό, απτικό, ακουστικό και οπτικό σύστημα).
• Ο εργοθεραπευτής χρησιμοποιεί παιχνίδια κάθε τύπου: κινητικά, κατασκευαστικά, λεπτών χειρισμών, συμβολικά, παιχνίδια με κανόνες κ.ά.. Επίσης, ανάλογα με τις δυσκολίες του εκάστοτε παιδιού, γίνεται χρήση κούνιας ισορροπίας, τοίχου αναρρίχησης, πισίνας κ.ά..

Η ειδική διαπαιδαγώγηση είναι έργο του ειδικού παιδαγωγού, ο οποίος καταρτίζει ένα εξατομικευμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, απόλυτα προσαρμοσμένο στις εκπαιδευτικές ανάγκες και τον προσωπικό ρυθμό μάθησης κάθε μαθητή, καλύπτοντας τις μαθησιακές δυσκολίες και αξιοποιώντας τις ικανότητές του. Το εξατομικευμένο πρόγραμμα έχει σκοπό την πρόληψη, την αξιολόγηση και την αντιμετώπιση μαθησιακών δυσκολιών, το οποίο σχεδιάζει και υλοποιεί ο ειδικός παιδαγωγός σε επιστημονική συνεργασία και με άλλους ειδικούς (εργοθεραπευτή, λογοθεραπευτή, ψυχολόγο, παιδοψυχίατρο).

Τα προγράμματα Ειδικής διαπαιδαγώγησης απευθύνονται σε μαθητές που εμφανίζουν :

1. Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες

• Δυσλεξία (Διαταραχή της ανάγνωσης)
• Δυσαναγνωσία (Διαταραχή της ανάγνωσης)
• Δυσορθογραφία (Διαταραχή της γραπτής έκφρασης)
• Δυσγραφία (Διαταραχή της γραπτής έκφρασης)
• Δυσαριθμησία (Μαθηματική διαταραχή)

2. Γενικευμένες Μαθησιακές Δυσκολίες, που παρουσιάζονται σε μαθητές είτε με νοητικό προφίλ χαμηλότερο του φυσιολογικού, είτε προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια (π.χ. δίγλωσσο περιβάλλον) ή έχουν φοιτήσει ελλιπώς εξαιτίας σοβαρών λόγων υγείας, κοινωνικών ζητημάτων και άλλων σοβαρών παραγόντων.

3. Νοητική Καθυστέρηση (ελαφριά, μέτρια ή σοβαρή)

4. Διαταραχές Λόγου & Ομιλίας

5. Διαταραχές Όρασης & Ακοής

6. Διαταραχές της Συγκέντρωσης και της Προσοχής (ΔΕΠ-Υ)

7. Αναπτυξιακές Διαταραχές (φάσμα του αυτισμού)

8. Κινητικές Ανεπάρκειες

9. Δυσκολίες προσαρμογής

10. Δυσκολίες συμπεριφοράς

Τι περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα παρέμβασης ειδικής αγωγής;

Ανάλογα με τις ανάγκες του μαθητή μπορεί να περιλαμβάνει:

• Εκμάθηση φωνολογικής ενημερότητας.
• Διδασκαλία Ανάγνωσης και Ορθογραφίας.
• Ανάπτυξη και εμπλουτισμός λεξιλογίου.
• Κατανόηση κειμένου.
• Εκμάθηση των γραμματικών και ορθογραφικών κανόνων.
• Εκμάθηση της θεματικής ορθογραφίας.
• Εξάσκηση στην παραγωγή, σύνθεση και ετυμολογία των λέξεων.
• Μεθοδολογία έκθεσης με ή χωρίς τη χρήση σχεδιαγραμμάτων καθώς και ασκήσεις Παραγωγής Γραπτού Λόγου.
• Διδασκαλία περίληψης κειμένου, εξαγωγής των σημαντικότερων στοιχείων του περιεχομένου και εύρεσης πλαγιότιτλων ανά παράγραφο.
• Διδασκαλία τεχνικών για την κατανόηση και απομνημόνευση του περιεχομένου των κειμένων κλιμακούμενης δυσκολίας.
• Εκμάθηση και εξάσκηση κοινωνικών δεξιοτήτων.
• Ενίσχυση των αντιληπτικών ικανοτήτων (μνήμη, σειροθετική ικανότητα, λογική σκέψη, οπτική αντίληψη) και εκμάθηση των γνωστικών εννοιών με τη χρήση ειδικών τεχνικών.
• Εκμάθηση στρατηγικών και μεθόδων για την μελέτη των μαθημάτων του σχολείου με έναν πιο δομημένο τρόπο.
• Εφαρμογή προγραμμάτων τροποποίησης συμπεριφοράς με τη χρήση σχεδιαγραμμάτων και πινάκων επιβράβευσης με σκοπό την οριοθέτηση της συμπεριφοράς, την αύξηση της συγκέντρωσης και τη μείωση της υπερκινητικότητας.
• Ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και ανάπτυξη του αισθήματος επιτυχίας του μαθητή.
• Στα μαθηματικά γίνεται διδασκαλία με σκοπό την αυτοματοποίηση των τεσσάρων βασικών πράξεων, την αυτοματοποίηση της προπαίδειας, εξάσκηση στους νοερούς υπολογισμούς, διδασκαλία τεχνικών για την κατανόηση και επίλυση προβλημάτων και εκμάθηση μεθοδολογίας για τη λύση μαθηματικών ασκήσεων.

Στα προγράμματα ειδικής αγωγής οι συνεδρίες γίνονται πιο ενδιαφέρουσες και διασκεδαστικές χρησιμοποιώντας διάφορες προσεγγίσεις:

• Εικονογραφικές μέθοδοι
• Κιναισθητικές δραστηριότητες
• Έξυπνα επιτραπέζια παιχνίδια
• Εξειδικευμένο γραπτό υλικό
• Εξειδικευμένα λογισμικά προγράμματα
• Δομημένες δραστηριότητες

Απευθύνεται σε παιδιά με αναπτυξιακού τύπου διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, φοβίες, διαταραχές διάθεσης, δυσκολίες στη διαχείριση θυμού, θέματα συμπεριφοράς, διαζύγιο, πένθος, ιδεοψυχαναγκαστικά και ψυχοσωματικά συμπτώματα κ.ά.

Η παρέμβαση σε παιδιά τυπικής ή μη τυπικής ανάπτυξης επιτυγχάνεται μέσω της ψυχοπαιδαγωγικής εκπαίδευσης, της συμπεριφοριστικής παρέμβασης και της θεραπείας εστιασμένης στη λύση. Η παρέμβαση μέσω ψυχοπαιδαγωγικού προγράμματος αφορά την εκπαίδευση παιδιών μη τυπικής ανάπτυξης (π.χ. παιδιά/ έφηβοι στο φάσμα του αυτισμού, με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής ή/και υπερκινητικότητας - ΔΕΠΥ κ.ά.) σε δεξιότητες που στηρίζονται σε αναπτυξιακά ελλείμματα (π.χ. εκπαίδευση στα συναισθήματα, σε κοινωνικές δεξιότητες, σε δεξιότητες Θεωρίας του Νου κ.ά.). Η συμπεριφοριστική προσέγγιση αφορά την παρέμβαση σε παιδιά και εφήβους τυπικής και μη τυπικής ανάπτυξης, κυρίως σε θέματα που αφορούν τη συμπεριφορά. Για την εκμάθηση δεξιοτήτων (π.χ. θέματα αυτονομίας, όπως εκπαίδευση τουαλέτας, φαγητού, ύπνου) δίνεται έμφαση στην θέσπιση συγκεκριμένων στόχων, μέσω μίας διαδικασίας μάθησης σε μικρά συγκεκριμένα βήματα και παρέχεται άμεση ανατροφοδότηση αλλά και ανταμοιβή. Για την παρέμβαση σε συμπεριφορές (π.χ. παραβατικές, επιθετικές, προκλητικές, αισθητηριακές συμπεριφορές) χρησιμοποιούνται εξειδικευμένες τεχνικές συμπεριφοριστικού χαρακτήρα. Η Θεραπεία Εστιασμένη στη Λύση (Solution Focused Therapy) αφορά την παρέμβαση σε παιδιά τυπικής και μη τυπικής ανάπτυξης, με στόχο την αντιμετώπιση συμπεριφορών και την εκμάθηση νέων δεξιοτήτων. Η θεραπεία αυτή στηρίζεται στη μετατροπή του προβλήματος σε δεξιότητα που το παιδί δεν έχει κατακτήσει ακόμα.

Η ατομική ψυχοθεραπεία εφήβων στηρίζεται στην υποστήριξη και αντιμετώπιση των δυσκολιών των εφήβων (π.χ. συναισθηματική ενίσχυση, παρέμβαση συμπεριφοράς, ενίσχυση αυτοεκτίμησης, αντιμετώπιση άγχους, φοβιών κ.ά.). Η παρέμβαση στηρίζεται στο γνωσιακό συμπεριφορικό μοντέλο εφαρμοσμένο για παιδιά και εφήβους και στη συστημική προσέγγιση. Η Γνωσιακή Συμπεριφορική θεραπεία (Cognitive Behavioral Therapy) βασίζεται στην ιδέα ότι οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές είναι αλληλένδετες. Μαθαίνει με απλούς τρόπους και ψυχοεκπαιδευτικό υλικό στους εφήβους πώς μπορούν να αλλάξουν τα αρνητικά μοτίβα σκέψεων και να τα αντικαταστήσουν με θετικό, πιο βοηθητικό και λειτουργικό τρόπο σκέψης.

Η ψυχοεκπαίδευση είναι μια μορφή εκπαίδευσης που απευθύνεται σε γονείς παιδιών που έχουν διαγνωσθεί με κάποια αναπτυξιακή ή ψυχοσυναισθηματική - ψυχιατρική διαταραχή. Σκοπός της ψυχοεκπαίδευσης είναι να κατανοήσουν οι γονείς τη φύση της διαταραχής, τις δυσκολίες και τα συμπτώματα που εμπίπτουν σε κάθε διαταραχή και να αποκτήσουν στρατηγικές με τις οποίες θα μπορέσουν να δουλέψουν καλύτερα με τα παιδιά τους στην καθημερινή ζωή. Η συμβουλευτική αφορά αιτήματα των γονέων σε σχέση με τον γονεϊκό τους ρόλο. Δίνονται κατευθύνσεις με βάση τα αιτήματα και μέσω μίας αλληλεπιδραστικής διαδικασίας οι γονείς είναι σε θέση να «δουν» και οι ίδιοι τον ρόλο τους σαν γονείς και ποιες δεξιότητες χρειάζεται να βελτιώσουν, προκειμένου να νιώθουν οι ίδιοι καλύτερα στον γονεϊκό τους ρόλο (π.χ. επικοινωνιακές δεξιότητες, δεξιότητες επίλυσης προβλήματος κ.ά.).

Στόχος του καθημερινού προγράμματος μελέτης είναι η αποδοτική καθημερινή προετοιμασία όλων των μαθημάτων της επόμενης μέρας και η ανάπτυξη γνώσεων και δεξιοτήτων μελέτης για τον μαθητή, με απώτερο σκοπό τη μελλοντική του αυτονομία.

Κάθε μαθητής προσέρχεται εξατομικευμένα στον χώρο μας μαζί με τα βιβλία και τα τετράδιά του και ο εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής αναλαμβάνει την καθημερινή προετοιμασία των σχολικών μαθημάτων της επόμενης μέρας και βρίσκεται συνεχώς δίπλα του οργανώνοντας τη μελέτη του, καλύπτοντας απορίες, καθοδηγώντας και ελέγχοντας την απόδοσή του. Ακολουθείται η στρατηγική του χρονοδιαγράμματος και χρησιμοποιούνται οπτικοί οργανωτές και το σύστημα ενίσχυσης και επιβράβευσης.

Το πρόγραμμα της πρώιμης παρέμβασης απευθύνεται σε παιδιά από τη γέννησή τους έως την ηλικία των 4 ετών με διάγνωση νευροαναπτυξιακής διαταραχής ή καθυστέρησης στην ψυχοκινητική ανάπτυξη ή και βρέφη που θεωρούνται υψηλής επικινδυνότητας για να παρουσιάσουν ΔΑΦ (Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος). Πρόκειται για πρόγραμμα το οποίο βοηθά τα παιδιά αυτά να κατακτήσουν αναπτυξιακά ορόσημα στα οποία παρουσιάζουν καθυστέρηση.

Η Πρώιμη Παρέμβαση προωθεί την κατάκτηση στόχων επικοινωνιακού και κοινωνικού χαρακτήρα, μέσω της ενίσχυσης των ήδη υπαρχόντων ικανοτήτων του παιδιού και της ανάπτυξής τους περαιτέρω.

Πραγματοποιούνται εξατομικευμένα προγράμματα σύμφωνα με τις ανάγκες του παιδιού και σε συνεργασία με τους γονείς.

Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι ποικίλης φύσεως σύμφωνα με τις ανάγκες του εκάστοτε παιδιού. Πραγματοποιείται χρήση προγραμμάτων όπως: Εφαρμοσμένη Ανάλυση της Συμπεριφοράς (ABA), Verbal Behavior (συμπεριφοριστική τεχνική για την ανάπτυξη ομιλίας), TEACCH («Θεραπεία και Εκπαίδευση Παιδιών με Αυτισμό και Διαταραχές Επικοινωνίας»), PECS («Σύστημα Επικοινωνίας Μέσω Ανταλλαγής Εικόνων»), More Than Words (πρόγραμμα που διδάσκεται και σε γονείς για την ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων, δεξιοτήτων παιχνιδιού και μίμησης), DIR-Floortime (μοντέλο παρέμβασης «Παιχνίδι στο πάτωμα»).

Σε ποιους απευθύνεται;

• Σε βρέφη που εμφανίζουν μειωμένη ψυχοκινητική ανάπτυξη όπως παιδιά με εγκεφαλική παράλυση, σύνδρομο Down κ.ά.
• Σε βρέφη με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΔΑΦ
• Σε παιδιά με διάγνωση ΔΑΦ κάτω των 5 ετών

Η ψυχοθεραπεία στηρίζεται στο συστημικό τρόπο σκέψης. Η συστημική ψυχοθεραπεία βασίζεται στη γενική θεωρία συστημάτων και θεωρεί πως το σύμπτωμα αποτελεί μήνυμα προς το άτομο για την ρύθμιση των σχέσεων σε μία κρίσιμη φάση ζωής. Η φιλοσοφία αφορά τη θεραπεία σε ένα σχεσιακό μοτίβο και όχι ατομοκεντρικά. Βασικός στόχος είναι το άτομο/α να ανακαλύψει/ουν πώς έχουν μάθει να σχετίζονται με τους άλλους μέσα στο δικό τους οικογενειακό σύστημα (π.χ. οικογένεια προέλευσης) και να χρησιμοποιήσουν τα οφέλη για το σχετίζεσθαι στο παρόν (νέα οικογένεια, συζυγική σχέση, κοινωνικό σύστημα, επαγγελματικό σύστημα κ.ά.)

Στην ατομική ψυχοθεραπεία ο θεραπευόμενος φέρνει αιτήματα σχετικά με ζητήματα που τον απασχολούν. Στόχος της ψυχοθεραπείας είναι να ανακαλύψει το άτομο πράγματα για τον εαυτό του που δεν γνώριζε ως τότε. Μαθαίνει να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του, να τα εκφράζει και μαθαίνει εναλλακτικούς τρόπους να σχετίζεται με τους άλλους. Η θεραπεία ζευγαριού αφορά τη θεραπεία σε ζευγάρι. Αφορά συνήθως ζητήματα στη σχέση του ζευγαριού ή και εντάσεις που εμφανίζονται σε ένα από τα δύο μέλη ή σε ένα μέλος ή και σε κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας (π.χ. παιδιά).

Στην οικογενειακή θεραπεία, όλη η οικογένεια κινητοποιείται για να βοηθηθεί ένα μέλος που τη δεδομένη στιγμή παρουσιάζει κάποιο σύμπτωμα ή δυσκολία. Βοηθάει την οικογένεια να ανακαλύψει τα μοτίβα και τις δυναμικές των σχέσεων ανάμεσα στα μέλη, να νοηματοδοτήσει το σύμπτωμα και τι αφορά, να βελτιώσει την επικοινωνία ανάμεσα στα μέλη, την έκφραση συναισθήματος, τις δεξιότητες επίλυσης προβλήματος και να αλλάξει τις παγιωμένες έως τότε συμπεριφορές και πεποιθήσεις των μελών.

Η ομαδική θεραπεία αφορά την θεραπεία σε ομάδες, οι οποίες είναι μικτές, ανοιχτής ροής και μακροχρόνιες. Βασίζονται πρωταρχικά στις οικογενειακές σχέσεις. Τα μέλη της ομάδας έχουν διαφορετικές προσωπικές ιστορίες και αιτήματα. Ωφελούνται, ωστόσο, μέσα από την μεταξύ τους αλληλεπίδραση στο «εδώ και τώρα» της ομάδας, με αποτέλεσμα να μάθουν να σχετίζονται με ανθρώπους στη ζωή τους εκτός ομάδας. Οι θεραπευόμενοι μπορούν να βοηθηθούν από την ομαδική διεργασία ακόμα κι αν οι ίδιοι δεν μιλούν για το δικό τους πρόβλημα. Της ομαδικής θεραπείας προηγείται μία σειρά από ατομικές συνεδρίες, ώστε να κτιστεί η θεραπευτική σχέση και να εκτιμηθεί αν ο θεραπευόμενος μπορεί να βοηθηθεί από την ομαδική θεραπεία.

Η κοινωνική αλληλεπίδραση συνιστά φυσική ανάγκη για κάθε άνθρωπο. Για οποιαδήποτε κοινωνική συνδιαλλαγή απαιτείται ένα σύνολο δεξιοτήτων, η έλλειψη των οποίων μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις, καθώς και σε μία σειρά αρνητικών συναισθημάτων και δυσκολιών για το άτομο.

Οι Ομάδες Κοινωνικών Δεξιοτήτων απευθύνονται σε παιδιά και εφήβους τυπικής ή μη τυπικής ανάπτυξης που παρουσιάζουν δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση. Η ένταξη ενός παιδιού/εφήβου στη συγκεκριμένη ομάδα γίνεται βάσει του κοινωνικού, αναπτυξιακού, γνωστικού και ηλικιακού του επιπέδου, καθώς και των εξατομικευμένων στόχων που τίθενται ύστερα από την αξιολόγηση.

Στόχος του προγράμματος είναι η καλλιέργεια δεξιοτήτων που σχετίζονται με την κοινωνική αλληλεπίδραση των παιδιών/εφήβων. Μέσα στο σταθερό πλαίσιο της ομάδας τα παιδιά/έφηβοι μαζί με τους θεραπευτές εστιάζουν σε μια σειρά δομημένων δραστηριοτήτων με στόχο την ανάπτυξη/βελτίωση των παρακάτω δεξιοτήτων:

• Δεξιότητες συζήτησης/διαπροσωπικής επικοινωνίας (π.χ. έναρξη – διατήρηση διαλόγου)
• Δεξιότητες μη λεκτικής επικοινωνίας (π.χ. ερμηνεία γλώσσας του σώματος)
• Δεξιότητες κοινωνικής συμπεριφοράς (κοινωνικοί κανόνες ανάλογα με το πλαίσιο και τις συνθήκες)
• Δεξιότητες οργάνωσης της συμπεριφοράς (π.χ. αναμονή σειράς, εστίαση προσοχής)
• Δεξιότητες συναισθηματικής αντίληψης (αναγνώριση, έκφραση, διαχείριση συναισθημάτων)
• Δεξιότητες Θεωρίας του Νου (ενσυναίσθηση, κατανόηση της θέσης του άλλου)
• Δεξιότητες αυτοαντίληψης (ενίσχυση αυτοπεποίθησης, αυτορρύθμιση, αυτοέλεγχος)
• Δεξιότητες ανάπτυξης διαπροσωπικών σχέσεων (δημιουργία και διατήρηση φιλικών σχέσεων, προσέγγιση ατόμων)
• Δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων (διαχείριση συγκρούσεων, εκφοβισμός, λήψη αποφάσεων)
• Δεξιότητες παιχνιδιού (συνεργατικό παιχνίδι, τήρηση σειράς/κανόνων, φανταστικό/συμβολικό παιχνίδι, παιχνίδι ρόλων, διαχείριση ήττας κ.λπ.)

Ως μέσο κατάκτησης δεξιοτήτων χρησιμοποιείται το παιχνίδι (π.χ. κινητικά, επιτραπέζια ή/και φανταστικά παιχνίδια) αλλά και τεχνικές όπως το παιχνίδι ρόλων και το γνωσιακό συμπεριφορικό δράμα. Στις ομάδες, πέρα από την εκπαίδευση των παιδιών/εφήβων σε δεξιότητες, γίνεται παρέμβαση στις συμπεριφορές που εκδηλώνει το εκάστοτε παιδί/έφηβος (χρησιμοποιούνται συμπεριφοριστικές τεχνικές σύμφωνα με τις Αρχές Ανάλυσης Συμπεριφοράς). Επιπλέον, κάθε μέλος της ομάδας ενθαρρύνεται στο να «μοιράζεται» με την υπόλοιπη ομάδα, χτίζοντας έτσι ένα ασφαλές πλαίσιο όπου αναπτύσσονται και δοκιμάζονται οι κοινωνικές – επικοινωνιακές δεξιότητες, αλλά και οι κατάλληλες κοινωνικές συμπεριφορές. Έτσι, γίνεται πιο εύκολη η έκφραση και η συνειδητοποίηση των συναισθημάτων του ατόμου, αλλά και των συναισθημάτων των άλλων (ενσυναίσθηση), επιδιώκεται η αυτογνωσία, δοκιμάζονται διάφορες συμπεριφορές και γίνεται έλεγχος διαφόρων τεχνικών επίλυσης προβλημάτων, ενώ την ίδια στιγμή οριοθετείται και πλαισιώνεται η εκάστοτε εμπειρία μέσω της ευκαιριακής παρέμβασης.

Η ομάδα είναι μία μικρογραφία της κοινωνίας. Συνεπώς, εντός αυτής δίνεται η δυνατότητα στο παιδί και στον έφηβο να δοκιμάσει και να μάθει τους κατάλληλους τρόπους αλληλεπίδρασης σε ένα ασφαλές περιβάλλον που σέβεται και στηρίζει τη διαφορετικότητα του καθενός.

Οι συναντήσεις της ομάδας γίνονται μία φορά την εβδομάδα, πάντοτε υπό την εποπτεία των ειδικών θεραπευτών, ενώ τα μέλη της ομάδας απαρτίζουν 2-5 παιδιά/έφηβοι.

Η συμβουλευτική σε ομάδες βασίζεται στην πρακτική επίλυση ζητημάτων της καθημερινότητας, μέσα από το πρίσμα σύγχρονων ψυχολογικών θεωριών. Η θεματολογία των συναντήσεων συμβουλευτικής ορίζεται με βάση τις ανάγκες και τα αιτήματα των συμμετεχόντων. Στις ομάδες γονέων συχνά θέματα που διαπραγματευόμαστε είναι ζητήματα σχολικής ζωής, θέματα συμπεριφοράς, οι αλλαγές στην εφηβεία, θέσπιση ορίων κ.ά.. Στις ομάδες εφήβων δίνονται κατευθύνσεις για ζητήματα που έχουν σχέση με τα μαθησιακά κίνητρα, τις αλλαγές στην εφηβεία, ηλικιακά άγχη, δυσκολίες στις κοινωνικές σχέσεις, εκφοβισμό από συνομηλίκους κ.ά..